Sport als interventie om jongeren – voor wie maatschappelijke uitval dreigt – de goede kant op te helpen. Dat doet Youth Empowerment Through Sports (YETS) in Vlaardingen en Schiedam – en binnenkort ook in Rotterdam. YETS laat jongeren via een tweejarig-basketbalproject niet alleen in sportief opzicht, maar ook op andere levensgebieden succeservaringen opdoen. Als pedagogisch adviseur is orthopedagoog Arwin Manus vanaf de start betrokken bij dit project van initiatiefnemer Peter Ottens.

Schiedammer Peter Ottens (31) keerde na een basketbalavontuur in de Verenigde Staten terug met een nieuwe droom: “In de wijk waar ik opgroeide waren er jongeren die meer talent hadden dan ik, maar het grote verschil was dat mijn bed in een warm nest stond, met een moeder en een vader – en liefde, discipline en aandacht. Dat hadden veel andere leeftijdgenoten niet. Uit Amerika nam ik het idee mee dat een goede coach je niet alleen beter leert basketballen, maar ook ondersteunt bij een betere ontwikkeling in het leven.” En dus startte Peter Ottens in 2014 met het opzetten van een basketbalproject voor sociaalmaatschappelijk kwetsbare jongeren.

 

 

‘Erg onder de indruk’ was Arwin Manus (61) na een gastles van YETS-oprichter Peter Ottens bij de minor Sport en Bewegen van de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Hogeschool Rotterdam.  “Naast het aanleren van agogische vaardigheden zijn ook muzische werkvormen als tekenen, handvaardigheid, muziek en drama belangrijk in het SPH-onderwijs. En sporten: energieregulatie, fysieke fitheid, ego-versterking. Hoe sport en bewegen in te zetten voor welzijn, vond ik een interessante vraag. En basketbal was voor mij geen onbekend terrein, alle drie mijn kinderen hebben gebasketbald.”

De Delftenaar werd als pedagogisch adviseur verantwoordelijk voor de teambegeleiding. Peter Ottens:  “Voor ons is Arwin als orthopedagoog mega-belangrijk. We hebben veel jongeren die heel gepassioneerd bezig zijn, maar als we er veel energie in steken dan moeten we ook het juiste doen. Dan moet er over onze handelingen zijn nagedacht. Zonder de inbreng van Arwin zouden we geen verschil kunnen maken. Met alleen passie redden we het niet.”

‘Coaches worden met ‘u’ aangesproken’

Orthopedagoog Arwin Manus begon zijn loopbaan als teambegeleider in diverse residentiële instellingen. “Daar heb ik geleerd wat het belang is van goede groepsleiding: stabiel zijn, tegen een stootje kunnen en zien wat je eigen aandeel in een situatie is. En zeker met pubers: duidelijk zijn en kunnen incasseren.”

Na acht jaar maakte hij de overstap naar het hoger onderwijs en startte als docent HBO-J, wat hij bijna drie decennia bleef doen. Over de kracht van YETS is Arwin Manus helder: “Te vaak gaan coaches levellen met de jongeren, gaan ze zelf straattaal gebruiken. Dat gaat mis. Hier is dat uit den boze. Coaches worden met ‘u’ aangesproken. Maar als pedagoog neemt de coach wel onvoorwaardelijk de verantwoordelijkheid voor jou.”

Het herinnert Arwin Manus aan één van de jongeren die erg somber was. “Volgens hemzelf ‘liefdesverdriet’. Hij wilde er niet over praten, maar verscheen wel op de training. Bij het eten ging hij apart aan een tafel zitten. Ik ging naar hem toe, maar hij maakte duidelijk dat hij met rust gelaten wilde worden. De headcoach vertelde toen dat de basketbalwedstrijd naar voren was gehaald in het speelschema. Dit omdat de oma van deze jongen – die in haar jeugd ook gebasketbald had – terminaal was en graag aanwezig wilde zijn bij de wedstrijd van haar kleinzoon. In de teambespreking heb ik toen verteld dat het naderende overlijden van zijn oma waarschijnlijk een te heftig onderwerp voor hem was. En dus maakte hij er ‘liefdesverdriet’ van. Vervolgens heb ik het thema rouw in de eerstvolgende teambijeenkomst besproken.”

Pedagogen

Over het belang van pedagogen zegt Arwin Manus: “Ik ben opgegroeid met het gedachtengoed van pedagogen als Ter Horst, Kok en Langeveld. Het herstel van het gewone leven als doel is essentieel. Samen vieren, samen leven. Voor ons betekent dat samen met de jongeren huiswerk maken, samen eten.”

En daarin maken pedagogen het verschil: “Als pedagoog ben je onderdeel van het proces, in de woorden van Kok: ‘in het samenspel tussen opvoeder en opvoedeling’. Deze basiselementen herken ik in de aanpak van Peter (Ottens, red.). De jongeren voelen zich erkend en gezien. Het opvoedingsgezag is gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Als je dat kunt realiseren, kunnen er mooie dingen gebeuren.”

En over het verschil met psychologen: “Psychologen maken wel prima analyses, maar wat ze ermee moeten doen, daar zijn ze minder in geschoold. Pedagogen zijn opgeleid in een handelingsgerichte wetenschap, ze werken vanuit de context van het opvoedingsproces. Kinderen leren jou met hun gedrag wat er aan de hand is, daarvoor moet je hun gedrag lezen om vervolgens gericht te kunnen handelen.”

Onderzoek

Onderzoekers van het Mulier-instituut concludeerden recent dat deelname aan het YETS-basketbalproject bijdraagt aan ‘betere leerresultaten, minder gedragsproblemen, vermindering van het aantal vroegtijdig schoolverlaters (en daarmee indirect aan het voorkomen van jeugdcriminaliteit)’. Eerder had een procesevaluatie van het NJi (2016) ook al laten zien dat YETS de beoogde doelgroep weet te bereiken, met gunstige resultaten voor schoolprestaties en sociale integratie. Sport beoefenen in een pedagogische context als interventie om jongeren die bedreigd worden in hun ontwikkeling op het juiste pad te helpen: het werkt.

 

Over YETS

Youth Empowerment Through Sports (YETS) is gebaseerd op het Amerikaanse schoolmodel: basketbalteams op scholen in aandachtswijken worden begeleid door een coach die fungeert als rolmodel. De methodiek richt zich op drie pijlers: onderwijs, sport en sociale integratie. YETS is ontwikkeld voor vmbo-scholen waar jongens en meisjes (verdeling circa 60-40) gedurende twee jaar meedoen aan het project. Eenmaal toegelaten tot het programma, trainen de jongeren – veelal met een Nederlandse, Antilliaanse, Surinaamse, Turkse en Marokkaanse achtergrond – twee dagen per week mee met het YETS-basketbalteam, eten gezamenlijk, krijgen huiswerkbegeleiding en werken aan sociale integratie.

 

Mijn interview met orthopedagoog Arwin Manus is gepubliceerd in De Pedagoog #1-2019 

 

 

Bronnen

Databank Effectieve Jeugdinterventies NJI (2016): Youth Empowerment Through Sports (YETS) 

Mulier Instituut (2018). Evaluatie projecten sport en sociaal domein in Vlaardingen: YETS.

TEdx Talks Roermond (2019): YETS-initiatiefnemer Peter Ottens

Website YETS-foundation