Noordhollands Dagblad – Opinie | Drie jaar geleden begon in de wereld een ongekend sociaal experiment. Voor het eerst in de geschiedenis werden lockdowns afgekondigd om een pandemie te bezweren. (1) Eén land hield het hoofd koel en vertrouwde op wetenschappelijk onderbouwde inzichten, het pandemieplan dat reeds klaarlag en de kennis en kunde van de Folkhälsomyndigheten, de gezondheidsautoriteiten onder leiding van staatsepidemioloog Anders Tegnell. Geen lockdown in Zweden, geen schoolsluiting, geen mondkapjesplicht, waar andere landen kozen voor draconische maatregelen. Het gelijk van Zweden staat inmiddels onomstotelijk vast. Zo behoort Zweden in Europa tot de landen met de laagste oversterfte. (2) Dat de evaluatie van het coronabeleid hier als een hete aardappel doorgeschoven wordt mag dan ook geen verbazing wekken.
Het is stuitend te zien hoe gering de bereidwilligheid is het voor kinderen en jongeren excessieve coronabeleid te evalueren. Met de voorgestelde ‘coronawet’ waarover volgende week dinsdag gestemd gaat worden in de Eerste Kamer kunnen scholen opnieuw gesloten worden, vrij vertaald: als een veilige afstand niet kan worden gegarandeerd. Gevaarlijke nonsens waaruit eens te meer blijkt hoe belangrijk een grondige evaluatie van de coronamaatregelen is. Nooit is aangetoond dat scholen onveilig waren. (3) Tegelijkertijd was altijd helder dat kinderen schade zouden oplopen. (4) Een cruciale vraag is waarom in Zweden wel een kosten-batenanalyse kon worden gemaakt.
Gezondheidsinstanties
‘De wereld is gek geworden’ sprak Anders Tegnell in het voorjaar van 2020 zijn ongeloof uit. (5) “We hebben geen scholen, restaurants, kantoren, bibliotheken, winkelcentra, sportscholen gesloten. Openbare bijeenkomsten waren beperkt tot 50. Onze kinderen is niet de toegang tot school ontzegd. Onze kinderen hebben geen jaar, zelfs geen maand onderwijs gemist. Wereldwijd gooiden alle andere gezondheidsinstanties de handleiding weg op het moment dat ze in paniek raakten” vat de Zweedse schrijver en historicus Johan Norberg de verbijstering van de Zweden samen. (6)
Bovendien waakten de Zweden over de gezondheid van hun kinderen. Een schril contrast met ons land waar belangen van kinderen zonder omhaal van tafel werden geveegd. Daarvan getuigen onder meer de onnodige schoolsluitingen, het sluiten van sportfaciliteiten en de avondklok. (7) Anders Tegnell over de conclusies in Zweden: “Als we naar leraren kijken, hebben ze een lager risico dan andere beroepen. (8) Als er iets kan worden gezegd is het dat leraren worden beschermd door op school te zijn, niet in gevaar worden gebracht.”
Door het angstvallig doodzwijgen van Zweden door landelijke kranten en de publieke omroep is een vertekend beeld ontstaan over noodzaak en proportionaliteit van veel coronamaatregelen in dit land. Maar ouders hebben alle recht woedend te zijn. In Zweden wogen de belangen van kinderen als vanzelfsprekend zwaar mee in de besluitvorming tijdens de pandemie, in Nederland werd de gezondheid van kinderen opgeofferd uit naam van de Volksgezondheid. Scholen sluiten is een historisch debacle.
Drie jaar geleden in juni 2020 schreef ik als pedagoog een kritisch opiniestuk waarin ik me verbaasde over de paniek in het onderwijsveld en verbijsterd vaststelde dat kinderen en jongeren in scholen ten onrechte als paria’s werden behandeld. Daarbij verwees ik naar geruststellende data en onderzoek. En Zweden.
Nu drie jaar later staat vast dat Zweden het bij het rechte eind had. Geen leerverlies in Zweden, geen negatieve impact op de leefstijl van jongeren, geen toename van psychische problemen onder jongeren in Zweden. (11) Niet Zweden was het experiment. Na de derde (!) lockdown bracht RIVM-onderzoek aan het licht dat ruim 1-5 jongeren (22%) van 12-25 jaar serieus had nagedacht een einde aan het leven te maken. (12) Tot op de dag van vandaag kampen veel kinderen met schoolmotivatieproblemen. Nooit eerder waren er in ons land zoveel meldingen van concentratieproblemen en gedragsproblemen op school (13), nooit eerder waren er zoveel voortijdige schoolverlaters. (14)
BBC-journalist: „Wat zijn de data waarop
u uw beslissingen baseert?”Anders Tegnell: „Ik denk dat de vraag is: op welke data
baseert de rest van de wereld hun
beslissingen?”
In een ingezonden brief in de Britse krant The Telegraph schreef de voormalige Zweedse onderwijsminister Anna Ekström begin dit jaar dat Zweden scholen open hield voor kinderen tot 16 jaar omdat zij de wetenschap volgden. (15) Anders Tegnell ging recent in een college aan de Universiteit van Galway uitgebreid in op de vraag naar de besluitvorming in Zweden die leidde tot het open houden van scholen: ‘de risico’s voor kinderen waren zeer klein en de data vertelden ons dat kinderen de ziekte zeer zelden verspreidden’. (16) Een schril contrast met ons land waar kinderen zijn afgeschilderd als virusfabriekjes die verantwoordelijk werden gehouden voor ziekte en dood van hun grootouders, waar kinderen bang werden gemaakt door minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (‘want anders worden alle vaders en moeders, alle opa’s en oma’s ziek’) en waar de scholen tot drie keer toe sloten. (17)
In april 2020 vraagt een BBC-journalist verbijsterd aan Anders Tegnell: “Wat zijn de data waarop u uw beslissingen baseert?” Het antwoord van de Zweedse staatsepidemioloog Anders Tegnell is nu met recht historisch te noemen: “Ik denk dat de vraag is: op welke data baseert de rest van de wereld hun beslissingen?” (18) Terugkijkend op de pandemie, zal niet alleen gekeken worden naar het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen, maar ook hoe onze samenleving haar jongsten heeft beschermd. De geschiedenis zal niet mild oordelen.
Hans Koppies is orthopedagoog – publicist, vader in een gezin met vijf kinderen en is co-auteur van Pandemische Chaos en Voorbij de Pandemische Chaos. Blog: Pedagoogle.
Dit opiniestuk is gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad op 21 mei 2023: Zweden had het al die tijd bij het rechte eind
Naschrift: op 27 april 2023 ging voormalig Nphet-lid prof. Martin Cormican in gesprek met Dr Anders Tegnell op de University of Galway – als onderdeel van EU-onderzoeksprogramma Pandem-2. Na zijn presentatie gaat de voormalig Zweeds staatsepidemioloog Anders Tegnell gaat na zijn presentatie op de University of Galway uitgebreid in op de vraag naar het beslisschema voor het open houden van scholen in Zweden. Hier volgt een transcript:
Bronnen
- Sweden’s response to COVID-19 pandemic: Dr Anders Tegnell in conversation with Prof. Martin Cormican | University of Galway, 27 april 2023
- Ingezonden brief: Zweden deed het goed | NRC, 31 december 2022
- Onderzoeksliteratuur kinderen, scholen en COVID-19: twee jaar later
- Munro, A. et al. In-person schooling is essential even during periods of high transmission of COVID-19 | BMJ, 17 april 2023
- Allison Pearson meets Anders Tegnell: ‘Lockdown was never on the agenda in Sweden’ | The Telegraph, 23 maart 2023
- Pandemic Policy Postmortem: Lessons from Sweden | Cato Institute, 19 augustus 2022
- Mark Woolhouse: The Year The World Went Mad, A Scientific Memoir From the Pandemic | 24 februari 2022
- COVID, TANGO AND THE LAGOM WAY – the documentary | 30 januari 2021
- Johan Anderberg: The Herd | 7 april 2022
- Hans Koppies: Onderwijs vergeet kinderen | Noordhollands Dagblad, 6 juni 2020
- Zie 2
- Ruim 1 op de 5 jongeren had suïcidale gedachten tijdens laatste lockdown | RIVM, 11 mei 2022
- In Nederland liepen leerlingen grote schade op door de schoolsluitingen | Trouw, 8 oktober 2022
- Hoogste aantal voortijdige schoolverlaters in tien jaar | NOS, 3 april 2023
- Anna Ekström: Swedish schools stayed open because we followed science | The Telegraph, 10 maart 2023
- Zie 1
- Jeugdjournaal | NOS, 16 februari 2021
- Why Sweden rejected a coronavirus lockdown | BBC Newsnight, 20 april 2020
Dit opiniestuk is gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad op 21 mei 2023: Zweden had het al die tijd bij het rechte eind
PEDAGOOGLE 