OPINIE Noordhollands Dagblad | Nederland telt 2,5 miljoen schoolgaande kinderen en ruim 1,2 miljoen studenten, maar een handvol virologen, microbiologen en artsen domineren het coronabeleid. Dat wreekt zich. Kinderen lijken vooral nog te worden beschouwd als wandelende ziektekiemen, kinderen worden verantwoordelijk gehouden voor ziekte en dood van oma’s en opa’s, leerkrachten en docenten, hun scholen zijn bovenal levensgevaarlijke kweekvijvers voor het virus. Een microscopische kokervisie brengt de jongste generatie in gevaar. Voor een breder perspectief is de inbreng van pedagogen en gedragswetenschappers in het coronadebat dringend noodzakelijk.

De terugkeer van kinderen in de basisschool na de tweede schoolsluiting is uitgelopen op een heuse militaire operatie in vredestijd. Consensus tot voor kort: een goed en veilig pedagogisch klimaat is belangrijk voor het welbevinden en een gezonde ontwikkeling van kinderen. De huidige dreiging van testhysterie en verplichte quarantaines is voor kleuters en schoolkinderen een ideale voedingsbodem voor nodeloze schuld- en angstgevoelens. Een mondkapjesadvies voor groep 7 en 8 (zonder wetenschappelijke evidentie), afstandsregels, gemaskerde ouders buiten op het schoolplein, dit alles roept een angstcultuur in het leven die het pedagogisch klimaat in school als leefomgeving ernstig onder druk zet. Een plek waar angst regeert en kinderen primair behandeld worden als potentiële ziekteverspreiders is geen geschikte leeromgeving voor kinderen. Voor veel ouders hebben scholen nu een grens overschreden. Ook in het onderwijsveld zelf klinkt verzet.

Ontnuchterend

Hoog tijd dat het onderwijs bij zinnen komt. Ontnuchterend: onderzoek wereldwijd laat zien dat leerkrachten en docenten niet meer, zelfs minder risico lopen dan de gemiddelde beroepsbevolking. Nederland vormt geen uitzondering zo bevestigde RIVM-hoofdwetenschapper Jaap van Dissel onlangs. “Uit de epidemiologische gegevens blijkt dat percentages besmette leraren zeker niet hoger zijn, zelfs wat lager, dan bij andere beroepen”. Bovendien wijst alles er volgens deskundigen op dat kinderen een zeer beperkte rol spelen, en dat de voornaamste besmettingsroutes die van volwassene naar volwassene en van volwassenen naar kind zijn.

Wereldwijd zijn er weinig kinderen gemeld met covid-19 staat al bijna een jaar te lezen op de website van het RIVM. Terwijl wetenschappelijke inzichten rond kinderen en scholen sindsdien nauwelijks veranderd zijn, is het bevreemdend dat de onrust in het onderwijs alleen maar is toegenomen. Krantenkop in april 2020: ‘OMT: leraren lopen nauwelijks risico als de scholen weer opengaan’. Na twee schoolsluitingen is er opvallend weinig voortschrijdend inzicht te bespeuren in onderwijsland.

Brandende vraag

Klaar met alle tegenstrijdige informatie in de media vloog de Brits-Argentijnse  filmmaakster Claudia Nye zelf naar Zweden met een brandende vraag over het open houden van scholen tijdens de pandemie. In de documentaire ‘Covid, Tango and The Lagom Way’ is het antwoord van de Zweedse staatsepidemioloog Anders Tegnell  veelzeggend: “Kijkend naar het aantal ziekenhuisopnames, dan hebben leraren een lager risico dan andere beroepen. Ik denk dat ze eerder beschermd worden door op school te zijn dan dat ze in gevaar worden gebracht.”

Coronaveiligheidstheater voert de boventoon

In Nederland wordt het onderwijsveld intussen gegijzeld door exorbitante veiligheidseisen, met een twijfelachtige rol voor onderwijsbonden. Basisscholen weigerden zelfs weer open te gaan. Maar als data en onderzoek iets duidelijk maken is dat een ongeruste leraar maatwerk van school vraagt en individuele counseling, niet het massaal testen van gezonde kinderen. Coronaveiligheidstheater voert de boventoon. Dat doet het ergste vrezen voor kinderen en jongeren in het voortgezet en hoger onderwijs die nog altijd thuis achter de laptop zitten.

Kristallen bol

Alarmbellen van jeugdprofessionals- en organisaties rinkelen onophoudelijk. Wethouders willen een actieplan voor de jeugd, steeds vaker klinkt de roep om meer vrijheid voor jongeren. De onwrikbaarheid van het huidige demissionaire kabinet en het OMT na de noodkreet van ruim 50 jeugdorganisaties toont eens te meer aan dat de primaire focus op epidemiologische en medische aspecten een te nauw blikveld oplevert. Grotesk micromanagement door de Rijksoverheid  is het gevolg, met het willen reguleren van seks en sneeuwballengevechten als even hilarische als verontrustende dieptepunten. De kristallen bol van epidemiologen biedt een veelheid aan mogelijke scenario’s, de desastreuze impact van het huidige beleid op de jongste generatie is daarentegen een keiharde realiteit die een andere dan de huidige koers vereist.

Orthopedagogen toetsen, hun beroepscode volgend, behandelplannen aan proportionaliteit, subsidiariteit en doeltreffendheid om rechten en belangen van kinderen en ouders, en de kwaliteit van de hulp, te waarborgen. Die noodzakelijke toets ontbreekt voor de draconische coronamaatregelen, waardoor de jongste generatie aan virologische en politieke willekeur is overgeleverd. Voor jongeren geen school, geen sport, geen vrienden en vriendinnen ontmoeten, geen dates, geen perspectief.

Schadelijke lockdowneffecten

Het pedagogisch klimaat in Nederland is guur en onbarmhartig geworden terwijl we de jongste leden van onze samenleving juist zouden moeten koesteren. De schadelijke lockdowneffecten voor kinderen en tieners zien we niet terug in de dagelijkse coronagrafieken. Het welzijn van kinderen en jongeren, het openen van scholen op basis van gezond verstand, wetenschappelijke inzichten en ratio, moeten met spoed bovenaan de prioriteitenlijst. Om verdere nevenschade voor kinderen en jongeren tot een minimum te beperken is de kennis en expertise van pedagogen en gedragswetenschappers aan de beslistafels onontbeerlijk om over de belangen van kinderen en jongeren te waken.

Dit opiniestuk is gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad op 13 februari 2021

Covid, Tango and The Lagom Way | een documentare van Claudia Nye

Bronnen

Lee, A., Bopal, S. (2021) Coronavirus school closures: what’s the evidence? The Conversation, 4 februari

Chivers, T. (2021) Will schools be open by summer? UnHerd, 13 januari

Folkhälsomyndigheten (2021) Covid-19 most common among health care groups. Onderzoek Zweedse gezondheidsautoriteiten naar prevalentie covid-19 in diverse beroepsgroepen, 11 februari

Hollink, L. (2021) “Onze grens is bereikt, we doen het op onze manier” Mededeling Kindercentrum De Buitenhoeve, 5 februari

Kempen, J. van (2020) OMT: leraren lopen nauwelijks risico als de scholen weer opengaan. Het Parool, 16 april 2020

Klaassen, N. (2021) Van Dissel denkt dat scholen veilig open kunnen: kinderen kleine rol, leraren geen extra gevaar. AD, 4 februari

Karolinska Institutet (2021) Low Risk of severe covid in children. Persbericht n.a.v. studie Ludvigsson et al., 6 januari

Ludvigsson, J.F. (2020) Children are unlikely to be the main drivers of the COVID-19 pandemic – A systematic review. Acta Paediatrica, 19 mei

Ludvigsson, J.F. (2020) The first eight months of Sweden’s COVID‐19 strategy and the key actions and actors that were involved. Acta Paediatrica, 20 september

Ludvigsson, J.F., Engerström, L., Nordenhäll, C., Larsson, E. (2021) Open Schools, Covid-19, and Child and Teacher Morbidity in Sweden. The New England Journal of Medicine, 6 januari

Omrop Fryslân (2021) Elf scholen Achtkarspelen negeren coronaprotocol Slob. 5 februari

Quekel, S. (2021) Rijksoverheid: alléén sneeuwballengevecht met eigen huishouden of één vriend. De Stentor, 6 februari

Rijksoverheid (2021) Coronavirus en seksualiteit

Schaer, R. (2021) Covid: Teachers ‘not at higher risk’ of death than average. BBC Health, 25 januari

Spijker, M. (2021) Hoogleraar medische ethiek Heleen Dupuis: ‘Stuur jongeren weer naar school’. WNL op zaterdag, 23 januari 

The British Medical Journal (2021) Webinar ‘COVID-19 and schools’ #covidunknowns. BMJ, 28 januari

The British Medical Journal (2021) Testing for SARS-CoV-2 in asymptomatic people. BMJ, 11 februari (vanaf 1:49″30 Q: Where does this leave mass asymptomatic screening in schools?)

Quaigebeur, E. (2021). Hoogleraar over exitstrategie: ‘Zet in op meer vrijheid voor jongeren’. Het Parool, 1 februari

Noordhollands Dagblad, 13 februari 2021